Επειδή η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία!
1.Είμαι υγιής (ή έτσι αισθάνομαι). Βλέπω καλά (ή έτσι νομίζω). Πότε πρέπει να ελέγξω τα μάτια μου;
Υπάρχουν ύπουλες οφθαλμικές παθήσεις, που προσβάλουν όλες τις ηλικίες χωρίς συμπτώματα στα αρχικά στάδια. Η κληρονομική προδιάθεση έχει επιπρόσθετο επιβαρυντικό ρόλο. Ελέγξτε τα μάτια σας στα 20, στα 30, στα 35 και στα 40. Το ίδιο προτείνει και η Αμερικανική Οφθαλμολογική Ακαδημία.
2.Είμαι 25 ετών, βλέπω καλά, αλλά τελευταία άλλαξε ο αστιγματισμός στα γυαλιά μου. Τι χρειάζεται να ελέγξω;
Χρειάζεται να ελέγξετε τον κερατοειδή με μία σύγχρονη τοπογραφία ή τομογραφία κερατοειδούς. Ο κερατόκωνος αποτελεί μια συχνή πάθηση στον Ελληνικό πληθυσμό (περίπου 1 στους 1000 εκτιμάται ότι έχει κάποιου βαθμού υποκλινικό κερατόκωνο). Ο κερατόκωνος δεν δίνει συμπτώματα νωρίς. Ξεκινά από την εφηβική ηλικία και μπορεί να εξελίσσεται δια βίου καταλήγοντας σε σημαντική απώλεια της όρασης. Η έγκαιρη διάγνωση με μία σύγχρονη Tομογραφία Kερατοειδούς σε συνδυασμό με έγκαιρη θεραπεία με Διασύνδεση Κερατοειδούς (Corneal Crosslinking) μπορεί να προστατέψει την όραση για πάντα. Προτείνουμε τον προληπτικό έλεγχο (screening) όλων των νέων 15-40 ετών για μία και μόνο φορά στη ζωή τους με μία σύγχρονη Tομογραφία Kερατοειδούς.
3.Είμαι 45 ετών, βλέπω καλά, κάποιος στην οικογένεια άκουσα ότι είχε γλαύκωμα, αλλά εμένα η πίεση των ματιών μου είναι καλή.
Χρειάζεται να ελέγξω κάτι άλλο;
Κάποιες μορφές γλαυκώματος έχουν κληρονομική προδιάθεση. Το γλαύκωμα είναι μια ύπουλη πάθηση που καταστρέφει το οπτικό νεύρο χωρίς να δίνει συμπτώματα. Προσβάλει την περιφερειακή όραση και όταν φτάσει να προσβάλει την κεντρική, τότε πλέον η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Η βλάβη των οπτικών νεύρων μπορεί να εξελίσσεται χωρίς υποχρεωτικά υψηλή ενδοφθάλμια πίεση. Η εξέταση εκλογής για την έγκαιρη διάγνωση και πρόληψη είναι η Οπτική Τομογραφία (OCT) με μελέτη των Νευρικών και κυρίως των Γαγγλιακών ινών. Προτείνουμε τον προληπτικό έλεγχο (screening) των ενηλίκων άνω των 40 ετών (ιδιαιτέρως όσων έχουν επιβαρυντικούς παράγοντες: υψηλή μυωπία, ηλικία, κάπνισμα, υπέρταση, διαβήτης ) σε τακτική περιοδική βάση με Οπτική Tομογραφία που μπορεί να μελετήσει και να συγκρίνει τις Γαγγλιακές ίνες.
4.Είμαι 65 ετών, βλέπω καλά, αλλά υπάρχει μια σχετική έκπτωση της όρασης τελευταία.
Μου είπαν ότι μπορεί να ξεκινάει καταρράκτης. Δεν είμαι λίγο νέος/-α γι’ αυτό;
Μήπως χρειάζεται να ελέγξω κάτι άλλο;
Καταρράκτης είναι η θόλωση του κρυσταλλοειδούς φακού, θεωρητικά οποιασδήποτε αιτιολογίας (όχι μόνο “ηλικιακής”), συνεπώς μπορεί να εμφανιστεί οποτεδήποτε. Αυτό όμως που μπορεί πραγματικά να απειλήσει την όρασή σας, συνήθως μετά τα 65, είναι η “Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς κηλίδος”. Μετά τα 60, ένας στους τρεις αναμένεται να έχει κάποιου βαθμού επίπτωση στην όραση. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η Ηλικιακή Εκφύλιση της Ωχράς αποτελεί την 3η αιτία τύφλωσης στον κόσμο. Πέρα από τη βυθοσκόπηση, η εξέταση που αξιολογεί με λεπτομέρεια την ωχρά κηλίδα είναι η Οπτική Τομογραφία (OCT). Τελευταία έχει προστεθεί και η OCT – Αγγειογραφία, μια μελέτη των αγγείων χωρίς την ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικού. Προτείνουμε τον προληπτικό έλεγχο (screening) των ενηλίκων άνω των 60 ετών με κάποιου βαθμού έκπτωση της όρασης με Οπτική Tομογραφία Ωχράς κηλίδος. Η έγκαιρη έναρξη σύγχρονων θεραπειών που διαρκώς εξελίσσονται, μπορεί να προστατέψει σημαντικά την όραση, ιδιαίτερα στην «υγρού» τύπου εκφύλιση, η οποία ρίχνει και πιο απότομα και πιο δραστικά την όραση.
5.Το ζάχαρό μου είναι εντός ορίων (ή πολύ κοντά στα όρια).
Παίρνω φάρμακο βέβαια, αλλά ο ενδοκρινολόγος μου λέει ότι όλα είναι ρυθμισμένα.
Αισθάνομαι ότι βλέπω καλά. Χρειάζεται να ελέγξω κάτι άλλο;
Όλοι όσοι λαμβάνουν θεραπεία για τη ρύθμιση του ζαχάρου (και ακόμη περισσότερο φυσικά όσοι έχουν υψηλό ζάχαρο και δεν λαμβάνουν θεραπεία) πρέπει να κάνουν τουλάχιστον μία φορά το χρόνο οφθαλμολογική εξέταση με βυθοσκόπηση. 25-40% των ασθενών με διαταραχή του μεταβολισμού της γλυκόζης (υπό οποιαδήποτε φαρμακευτική αγωγή) αναπτύσσουν προβλήματα από τα μάτια μέσα στα πρώτα 5 χρόνια. Δυστυχώς, όταν ανακαλύπτουμε το αυξημένο ζάχαρο δεν γνωρίζουμε από πότε έχει αρχίσει το πρόβλημα, συνεπώς δεν γνωρίζουμε εάν τα 5 χρόνια έχουν ήδη περάσει. Γι’ αυτό και προτείνουμε τον προληπτικό ετήσιο έλεγχο (screening) όλων των ασθενών με διαταραχή του ζαχάρου (ακόμη και εάν ρυθμίζονται ικανοποιητικά με φαρμακευτική αγωγή) με βυθοσκόπηση και Οπτική Tομογραφία Ωχράς κηλίδος. Τελευταία έχει προστεθεί και η OCT – Αγγειογραφία, μια μελέτη των αγγείων του αμφιβληστροειδούς χωρίς την ενδοφλέβια χορήγηση σκιαγραφικού. Η έγκαιρη έναρξη σύγχρονων θεραπειών, με την καθοδήγηση της OCT μπορεί να προστατεύσει σε μεγάλο βαθμό την όραση.
Δρ Βασίλειος Σ. Λιαράκος MD, PhD, FEBO
Χειρουργός Οφθαλμίατρος – Στρατιωτικός ιατρός
Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών
Μέλος Δ.Σ. Ελληνικής Οφθαλμολογικής Εταιρείας